KSIĘSTWO
POMORSKIE

Pomorze Gdańskie zostało opanowane przez Mieszka I.
W XI wieku uniezależniło się od Polski.
Ponownie związał Pomorze z Polską Bolesław Krzywousty.

• MIESZKO I
• BOLESŁAW CHROBRY

• BOLESŁAW KRZYWOUSTY

Zobacz też: Poczet królów i książąt Polski

Tak naprawdę niewiele wiadomo o pochodzeniu dynastii książąt pomorskich. Najprawdopodobniej pierwotnie byli to namiestnicy księcia polskiego z czasem coraz bardziej samodzielni. Czy jednak ród ten pochodził z Pomorza, czy miał związek z hipotetycznymi pierwotnymi władcami regionu, czy też został sprowadzony z głębi Polski - tego w rzeczywistości nie wiemy. Nawet istnienie Sobiesława I - protoplasty rodu, a tym bardziej jego status, jest dyskusyjne.

• SOBIESŁAW (?) - półlegendarny namiestnik gdański i pomysłodawca założenia klasztoru w Oliwie
• SAMBOR I (1177?-1205?) - namiestnik gdański i fundator klasztoru oliwskiego
• MŚCIWOJ I (1205?-1220) - namiestnik gdański
• ŚWIĘTOPEŁK WIELKI (1220-1266) - książę gdański
• WARCISŁAW (1266-1270) - książę gdański
• MŚCIWOJ II (1270-1294) - książę gdański

KSIĄŻĘTA I
KRÓLOWIE
POLSKI
(1294-1309)

WŁADCY POMORZA GDAŃSKIEGO 1294-1308

Na podstawie umowy pomiędzy Mściwojem II a Przemysłem II (układ w Kępnie - 1282 r.) Pomorze po śmierci księcia pomorskiego (1294 r.) przeszło w ręce Przemysła i kolejnych władców Polski.
W 1308 Gdańsk, a później całe Pomorze Gdańskie zagarnęli Krzyżacy.

• PRZEMYSŁ II (1294-1296) - książę Wielkopolski i Pomorza, potem król Polski
• Leszek inwrocławski (próba przejęcia Pomorza w 1296)
• WŁADYSŁAW ŁOKIETEK (1296-1299) - książę Polski
• WACŁAW II CZESKI (1299-1305) - król Czech i Polski
• WACŁAW III CZESKI (1305-1306) - król Czech i Polski
• WŁADYSŁAW ŁOKIETEK (1306-1309) - książę Polski

Zobacz też: Poczet królów i książąt Polski oraz Urzędnicy Pomorza

PAŃSTWO
KRZYŻACKIE
1309-1454/1466

PAŃSTWO ZAKONU NIEMIECKIEGO
NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY

Krzyżacy zajęli Gdańsk w 1308 roku.
W 1309 roku opanowali całe Pomorze Gdańskie.
Także w 1309 roku przeniesiono do Malborka siedzibę wielkiego mistrza Zakonu.
Powstały nowe komturie, w tym komturia gdańska, do której należała Oliwa.
Urząd mistrza krajowego Prus istniejący od czasu pierwszych zdobyczy krzyżackich w Prusach (1230 r.) został połączony z urzędem wielkiego mistrza.
W XV wieku powstała związek miast pruskich (Związek Pruski) pozostający w opozycji do Zakonu.
W 1454 roku Związek Pruski wypowiedział posłuszeństwo Krzyżakom oraz poddał Prusy królowi Polski.
Jeszcze w 1454 roku Krzyżacy opuścili Gdańsk i przestała istnieć komturia gdańska.
W 1466 roku Pomorze znalazło się w rękach polskich.

• SIEGFRIED von FEUCHTWANGEN (1303/1308-1311)
• CAROLUS von TRIER (1311-1324)
• WERNER von ORSELN (1324-1330)
• LUDGER aus BRAUNSCHWEIG (1331-1335)
• DIETRIECH von ALTENBURG (1335-1341)
• LUDOLPH KÖNIG (1342-1345)
• HEINRICH DÜSEMER (1345-1351)
• WINRYCH von KNIPRODE (1351-1382)
• KONRAD ZÖLLNER von ROTENSTEIN (1382-1390)
• KONRAD von WALLENRODE (1391-1393)
• KONRAD von JUNGINGEN (1393-1407)
• ULRICH von JUNGINGEN (1407-1410)
• HEINRICH von PLAUEN (1410-1413)
• MICHAEL KÜCHMEISTER (1414-1422)
• PAULUS von RUSSDORF (1422-1441)
• CONRAD von ERLICHSHAUSEN (1441-1449)
• LUDWIG von ERLICHSHAUSEN (1450-1454/1467)

PRUSY
KRÓLEWSKIE
1454/1466-1772

W 1466 roku Prusy zostały podzielone.
Powstały:

• KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK (1466-1492)
• JAN I OLBRACHT (1492-1501)
• ALEKSANDER (1501-1506)
• ZYGMUNT I STARY (1506-1548)
• ZYGMUNT AUGUST (1530/1548-1572)
• HENRYK WALEZY (1573-1575)
• STEFAN BATORY (1575-1586)
• ZYGMUNT III WAZA (1587-1632)
• WŁADYSŁAW IV WAZA (1632-1648)
• JAN II KAZIMIERZ WAZA (1648-1668)
• MICHAŁ KORYBUT WIŚNIOWIECKI (1669-1673)
• JAN III SOBIESKI (1674-1696)
• AUGUST II MOCNY (1697-1704, 1710-1733)
• STANISŁAW LESZCZYŃSKI (1704-1710, 1733-1736)
• AUGUST III SAS (1733-1763)
• STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI (1764-)

Zobacz też: Poczet królów i książąt Polski oraz Urzędnicy Pomorza

KRÓLESTWO
PRUS
1772-1807

Oliwa pod panowaniem pruskim - od 1772
Gdańsk - od 1793

W 1772 I rozbiór Polski. Oliwa dostaje się pod panowanie Prus. Gdańsk zostaje odcięty od Polski.
W 1793 w wyniku II rozbioru Polski Gdańsk znalazł się w obrębie Królestwa Prus.

W 1773 roku przemianowano zdobyte Prusy Królewskie na Nowe Prusy a zaraz potem na Prusy Zachodnie.
Prusy Zachodnie zostały podzielone na kamery i rejencje. Oliwa, a później Gdańsk znalazły się na terytorium kamery i rejencji kwidzyńskiej.
Prusacy utworzyli też, konkurencyjne wobec Gdańska, miasto Stolzenberg (Chełm) utworzone z gdańskich przedmieść.

• FRYDERYK II WIELKI (1740-1786)
• FRYDERYK WILHELM II (1786-1797)
• FRYDERYK WILHELM III (1797-)

• JOHANN von LINDENOWSKY - rezydent (poseł) pruski (1782-1793), prezydent miasta Gdańska (1794-1803)
• JAN F. von DOMHART - prezes 3 kamer: królewieckiej, gąbińskiej i kwidzyńskiej (1772-1781)
• FRIEDRICH L. von SCHRÖTER - prezydent 3 kamer (1791-1807), minister ds. Prus Wschodnich i Zachodnich (od 1795)
• F.F.A. von DOHNA - prezydent kamery kwidzyńskiej (od 1807)

WOLNE
MIASTO
GDAŃSK
1807-1815

W maju 1807 roku armia napoleońska zdobyła Gdańsk.
W lipcu 1807 roku, w wyniku traktatu w Tylży, powstało Wolne Miasto Gdańsk pod faktycznym protektoratem Francji i teoretyczną opieką Prus i Saksonii. Oliwa znalazła się w obrębie Wolnego Miasta.
W styczniu 1813 roku rozpoczęło się trwające niemal rok oblężenie rosyjskie.
W styczniu 1814 Rosjanie zdobyli Gdańsk, a w lutym 1814 przekazali miasto Prusakom. Był to faktyczny koniec istnienia Wolnego Miasta.
(W 1814 roku miasto Stolzenberg włączono w obręb miasta Gdańsk.)
W 1815 roku, na kongresie wiedeńskim, Gdańsk został oficjalnie przyznany Królestwu Prus.

• NAPOLEON BONAPARTE - cesarz Francuzów
• FRYDERYK WILHELM III - król Prus
• FRYDERYK AUGUST - król Saksonii i Książę Warszawski

• marszałek Francois-Joseph LEFEBVRE - Książę Gdańska (tytuł honorowy)
• gen. hr. Jeann RAPP - gubernator miasta Gdańska (1807-1814)
• Karol Fryderyk Gralath - prezydent senatu gdańskiego (1807-1808)
• Gottlieb HUFELAND - prezydent senatu gdańskiego (1808-1814)

KRÓLESTWO
PRUS
1815-1918

• HEINRICH T. von SCHÖN - prezes prowincji Prusy Zachodnie (od 1815-1824)

W roku 1824 zlikwidowano prowincję Prusy Zachodnie przyłączając ją do prowincji Prusy (Wschodnie).

• HEINRICH T. von SCHÖN - prezes prowincji Prusy (1824-1842)

W roku 1878 ponownie utworzono prowincję Prusy Zachodnie.

• GUSTAW H. von GOSSLER - prezes prowincji (1891-1902)
• CLEMENS G. DELBRÜCK - prezes prowincji (1902-1905)
• ERNST L. JAGOW - prezes prowincji (1905-1919)

WOLNE
MIASTO
GDAŃSK
1920-1939

WYSOCY KOMISARZE LIGI NARODÓW W WM GDAŃSKU:

• REGINALD TOWER (1920)
• RICHARD HAKING (1920-1923)
• MERVYN s. MACDONNELL (1923-1926)
• JOOST A. van HAMMEL (1926-1929)
• MANFREDO GRAVINA (1929-)
• SEAN LESTER (1934-1937)
• CARL J. BURCKHARDT (1936-1939)

KOMISARZE GENERALNI RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ:

• MACIEJ BIESIADECKI (1920-1921)
• LEON PLUCIŃSKI (1921-1924)
• HENRYK STRASBURGER (1924-1932)
• KAZIMIERZ PAPEÉ (1932-1936)
• MARIAN CHODACKI (1937-1939)

PREZYDENCI SENATU WM GDAŃSKA:

• HEINRICH SAHM (1920-1930)
• ERNST ZIEHM (1931-1933)
• HERRMANN RAUSCHNING (1933-1934)
• ARTUR GREISER (1934-)

ALBERT FORSTER - gauleiter NSDAP (od 1930), szef WM Gdańska (od 24 sierpnia 1939)

III RZESZA
1939-1945

• ALBERT FORSTER - gaulaiter NSDAP, namiestnik Rzeszy (1939-1945)

POLSKA
od 1945

Zgodnie z ustawą Sejmu z dnia 20.III.1950 r. nastąpiło połączenie funkcji prezydenta miasta z obowiązkami przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej. Stanowisko prezydenta miasta przywrócono 13.XII.1973 r.

Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Nrodowej w Gdańsku 1950-1973
1950-1953 Piotr Stolarek
1953-1954 Stanisław Schmidt
1954-1958 Julian Cybulski
1958-1963 Stanisław Schmidt
1963-1969 Tadeusz Bejm
1969-1973 Jan Nikołajew

BOBLIOGRAFIA

• Błażej ŚLIWIŃSKI, Poczet książąt gdańskich, Gdańsk 1997.
• Historia Gdańska, pod red. Edmunda Cieślaka, Gdańsk 1978-1999
• Maksymilian GRZEGORZ, Struktura administracyjna i własnościowa Pomorza Gdańskiego pod rządami zakonu krzyżackiego w latach 1309-1454, Warszawa 1987.
• Marian BISKUP, Gerard LABUDA, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 1986.
• Edward POTKOWSKI, Grunwald 1410, Kraków 1994.
• Paweł PIZUŃSKI, Poczet wielkich mistrzów krzyżackich, Skarszewy
• John E. MORBY, Dynastie świata, Kraków 1995.
• Kacper NIESIECKI, Herbarz polski
• Księga komturstwa gdańskiego
• Edwin ROZENKRANZ, Napoleońskie Wolne Miasto Gdańsk, Gdańsk 1980.
• Historia Pomorza, pod red. Gerarda Labudy, Poznań 1969.
• Józef SPORS, Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego,